گردشگرانی که راهی مشهد می شوند در ابتدای راه به فکر پیدا کردن جاذبه های گردشگری این شهر هستند زیرا از اثرهای بی نظیری می توان در مشهد بازدید کرد. بقعه هارونیه مشهد یکی از جاذبه های تاریخی شهرستان توس می باشد که زیبایی های یک بنای خشتی را به رخ میکشد.
تاریخچه بنای هارونیه مشهد
اختلاف نظرهای محتلفی درباره قدمت چند هزار ساله بنای هارونیه وجود دارد. به عنوان مثال عده ای از افراد معتقدند که این بنا در قرن هفتم هجری ساخته شده و عده ای دیگر بر این باورند که قدمت آن به پیش از اسلام بر می گردد.
برخی از افراد تصور می کنند که به علت نام گذاری بنا آن را در زمان پادشاهی هارون الرشید یعنی پنجمین خلیفه عباسی ساخته اند. اما باید بگوییم هارون الرشید زمانی که میخواست برای سرکوب کردن مردم به خراسان برود در توس دار فانی را وداع گفت.
به طور کلی طبق اتفاق نظر باستان شناسان این بنا بعد از حمله مغول به ایران احداث شده. چرا که اگر پیش از حمله مغولان آن را می ساختند بدون شک از حمله های وحشیانه جان سالم به در نمیبرد.
معماری بنای هارونیه مشهد
بنای هارونیه مشهد از لحاظ معماری شباهت بسیاری به سنجر تاریخی در مرو دارد، از طرفی بسیار ساده و بدون هیچ گونه کاشی کاری آن را احداث کرده اند. گنبد این بنا را دو پوشه ساخته بودند که نمای بیرونی آن از بین رفته بود که در سال های اخیر آن را بازسازی کردند.
بر روی گنبد داخلی این بنا تیغه های آجری و یک ورودی با سر دری فوق العاده زیبا در سمت جنوب بدون هیچ گونه کاشی کاری را می توانید مشاهده کنید. بنای هارونیه طی سال های مختلف دستخوش تغییراتی بوده که یکی از این تغییرات مربوط به مقرنس کاری در زمان تیموری است. نقشه مقبره بنای مزبور به صورت چهار گوش است و بر روی دیوارهای آن می توان نقش های عمودی و مواردی را دید و دارای طاق نماها و نورگیر های متعددی است.
بنای تاریخی هارونیه دارای چهار ایوان صلیبی به صورت عمودی و افقی است. همچنین از هشت طاق نما، سردابه و نغول های متعدد برخوردار می باشد. در گذشته سه ورودی برای این بنا طراحی کرده بودند که امروزه سمت شرقی و غربی آن را به مشبک تغییر داده اند.
هدف از احداث بنای هارونیه مشهد
هدف از احداث بنای هارونیه به طور واضح مشخص نیست و بین محققان اختلاف نظرهایی وجود دارد. اما عده ای افراد هدف از ساخت این بنا را ایجاد مدرسه یا خانقاه می دانند و عده ای کاربری آن را به مسجد ارتباط می دهند. بعد از ورود مسلمانان به ایران و بر روی آتشکده ای مربوط به زمان ساسانیان ساخته شده است.
در قسمت شمالی بنا چند اتاق به صورت ردیفی دیده می شود و با توجه به این که مقبره امام محمد غزالی در آن جا وجود دارد مردم این بنا را مربوط به محل تدریس می دانند. محمد غزالی به پیشنهاد تدریس در بغداد جواب رد داد و در توس خانقاهی را برای محل تعلیم طلاب دایر کرد. زندگی خود را بر مبنای عبادت خدا و بندگی خلق پیش برد سپس بر اثر بیماری اجلش فرا رسید و در بنای هارونیه وی را دفن کردند.
تحقیقات عبدالحمید مولوی نشان میدهد که بنای هارونیه در شهر توس، در واقع خانقاهی است که خواجه عثمان، شاگرد معین الدین چشتی، آن را به یاد پدرش ساخت. او این بنا را به محمد غزالی نسبت نمیدهد.
دلیل این نسبت ندادن این است که جهانگردانی که در قرنهای پنجم و ششم هجری از توس دیدن کردهاند، مقبره محمد غزالی را در قبرستان عمومی مشاهده کردهاند، نه در بنای هارونیه.
نحوه دسترسی به بنای هارونیه مشهد
برای دسترسی به آن باید جاده شهرستان توس را پیش بگیرید. با خودرو های شخصی میتوانید به جاده مشهد_قوچان بروید. بعد از آن مسیر سه راه فردوسی که نرسیده به آرامگاه فردوسی می باشد.
با وسایل حمل و نقل عمومی، می توانید از اتوبوس های خط واحد میدان فردوسی تا آرامگاه فردوسی استفاده کنید. اگر در ایستگاه ۶۴ شاهنامه فردوسی پیاده شوید می توانید بنای هارونیه را ببینید.
بهترین فصل بازدید
برای این که سفری راحت در توس داشته باشید بهتر است شرایط آب و هوایی این منطقه را قبل از سفر بسنجید. به صورت کلی بهار بهترین فصل بازدید از بنای تاریخی هارونیه می باشد. می توانید گل های رنگارنگ و متنوعی را در آن جا ببینید.
مناطق دیدنی اطراف بنای هارونیه مشهد
هنگام بازدید از بنای زیبای هارونیه می توانید از جاذبه های دیگری که هر کدام زیبای منحصر به فردی دارند بازدید کنید. از میان این جاذبه ها می توان قلعه باستانی توس که تنها ۷۵۰ متر فاصله دارد را نام برد. همچنین بناهای دیگری چون آرامگاه فردوسی، دیوار تاریخی توس، موزه توس و … هم قابل دسترسی هستند.
از طرفی رستوران هایی در نزدیکی بنا وجود دارد که غذاهای ایرانی متنوعی را طبخ می کنند. بر اساس نیاز خود می توانید به این رستوران ها مراجعه کنید. در نهایت می توانید شب را در هتل های توس سپری کنید و روز بعد برای بازدید از مناطق دیگر راهی شوید.
